[Prawo rodzinne] Rozwód z winy czy rozwód bez winy? Czyli jak można się rozwieść z orzeczeniem o winie albo bez orzekania o winie.

Uzyskanie rozwodu bez orzekania o winie jest znacznie szybsze od uzyskania rozwodu z orzeczeniem o winie. W sytuacji gdy małżonkowie są zgodni i nie posiadają dzieci, postępowanie może ograniczyć się do kilku pism procesowych i jednej rozprawy, na której sąd nie tylko udzieli rozwodu ale też podzieli majątek stron. Niekiedy udaje się zakończyć postępowanie w 3 miesiące. Pozwala to zaoszczędzić czas, pieniądze, a także ograniczyć koszty emocjonalne. W sytuacji gdy strony posiadają dzieci, wspólne nieruchomości, kredyty, majątek do podziału, będzie to trwało dłużej, nie powinno jednak przekroczyć 12 miesięcy.

Zgodę na rozwód bez orzekania o winie można cofnąć w każdym momencie. Często zdarza się, że małżonkowie dogadają się, ustalą wszelkie wzajemne zobowiązania, podpiszą porozumienia rodzicielskie po czym na jakimś etapie np. podczas rozprawy rozwodowej zmienią zdanie i cofają wniosek o zaniechanie orzekania o winie. Liczą na przewagę wywołaną zaskoczeniem drugiej strony. Należy o tym pamiętać i przygotować się na taką ewentualność.

W przypadku gdy żaden z małżonków nie został uznany za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, każdy z byłych partnerów może domagać się alimentów na swoją rzecz, jeśli popadnie w niedostatek tj. nie będzie w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Nie będzie posiadał środków pieniężnych na jedzenie, opłaty, odzież, czy leki. Obowiązek alimentacyjny trwa w tym przypadku przez 5 lat od rozwodu.

Sąd może wydać wyrok rozwodowy z wyłącznej winy jednej strony, z winy obu stron lub bez winy żadnej ze stron. Decydując się na to, aby sąd ustalił po czyjej stronie leży wina w rozpadzie pożycia małżeńskiego, trzeba liczyć się z trwającym nawet kilka lat procesem oraz trudnymi emocjonalnie przeżyciami. Jeśli jednak uda się uzyskać orzeczenie z wyłącznej winy drugiej strony, będziemy pewni, że były małżonek nie skieruje przeciwko nam pozwu o alimenty, a w sytuacji gdy jednym z powodów rozpadu małżeństwa jest złe traktowanie wspólnych dzieci przez małżonka może to uchronić, także dzieci przed koniecznością płacenia alimentów na rzecz rodzica w przyszłości. W sytuacji gdy przyczyną rozwodu jest bezczynny tryb życia jednego z małżonków, sąd może także dokonać  nierównego podziału majątku pomiędzy małżonkami.

Z uwagi na to, że w każdej chwili małżonek może zażądać ustalenia przez sąd przyczyn rozpadu małżeństwa, zawsze należy być przygotowanym do procesu w trybie orzekania o winie. Przede wszystkim trzeba zastanowić się nad tym czym zawiniła druga strona oraz jakie rzeczy małżonek może nam zarzucić. W dalszej kolejności powinno się zgromadzić dowody na poparcie naszych twierdzeń oraz odparcie ewentualnych zarzutów drugiej strony.

W sytuacji gdy sąd uzna jednego z małżonków za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, małżonek niewinny będzie mógł żądać od małżonka wyłącznie winnego alimentów na swoją rzecz, jeśli na skutek rozwodu nastąpiło istotne pogorszenie jego sytuacji majątkowej i nie jest on już w stanie zaspokajać swoich usprawiedliwionych potrzeb. W takim przypadku obowiązek alimentacyjny małżonka winnego trwa przez całe życie. Ustanie jednak w sytuacji gdy małżonek niewinny zawrze kolejne małżeństwo.

1. Zdrada fizyczna oraz psychiczna Zdrada narusza normy moralne i jest przejawem rażącej nielo­jal­ności wobec współ­mał­żonka. Małżonek dopusz­cza­jący się zdrady z reguły bywa uznawany winnym rozkładu pożycia (orzeczenie SN z 6 maja 1997 r., I CKN 86/ 97, Lex nr 529701) UWAGA: Jeśli małżonek dopuścił się zdrady po rozpadzie pożycia, nie będzie on uznany za wyłącznie winnego,
2. Przemoc Fakt ciężkiego pobicia powoda przez pozwaną uznany być musi za ważny powód rozkładu pożycia małżeń­skiego stron zawiniony przez pozwaną (orzeczenie SN z 7 listo­pada 1950 r., C 262/ 50),
3. Zachowanie pod wpływem alkoholu, narkotyków działanie małżonka w stanie po spożyciu alkoholu, stanowić będzie działanie zawinione, choć sama choroba alkoho­lowa nie musi stanowić takiej przesłanki (orzeczenie SN z 9 listopada 2001 roku, I CKN 438/ 00),
4. Odmowa współżycia fizycznego Małżeństwo, które nie przystę­puje do wypeł­nienia obowiązków, jakie nakłada zawarcie związku małżeń­skiego (…), jest od samego początku martwe i nie spełnia swych zadań społecz­nych (…). Sama odmowa rozpo­częcia współ­życia przez jednego z małżonków może być uznana za ważny powód rozkładu pożycia małżeń­skiego, a jej motyw miałyby znaczenie dla oceny winy w spowo­do­waniu rozkładu tego pożycia (orzeczenie SN z 2 maja 1952 r., C 1096/ 51, NP 1953, nr 5, s. 81),
5. Złe traktowanie bliskich współmałżonka Niewłaściwe zachowanie się jednego z małżonków wobec matki drugiego małżonka, przejawiające się w znieważaniu jej i biciu, a tym bardziej w nastawaniu na jej życie, może stanowić przyczynę trwałego rozkładu pożycia stron, zawinioną przez stronę dopuszczającą się takiego zachowania (orzeczenie SN z 13 września 1950 r., C 335/50, Lex nr 3223316),
6. Brak pomocy, nielojalność O winie świadczy nie tylko naruszenie któregokolwiek z obowiązków małżeńskich wymienionych w art. 23 k.r.o., ale również zachowanie będące wyrazem rażącego braku lojalności wobec drugiego małżonka (orzeczenie SN z 8 grudnia 2000 r., I CKN 1129/99 Lex nr 51635),
7. Opuszczenie współmałżonka Nieusprawiedliwiony poważnymi względami wyjazd jednego z małżonków do innej miejscowości z zamiarem stałego w niej pobytu nie tylko nie pociąga za sobą obowiązku wyjazdu drugiego małżonka, ale może być uznany za zawinione jego opuszczenie (orzeczenie SN z 15 listopada 1951 r., C 1003/51, Lex nr 117080),
8. Niepodjęcie pracy zarobkowej, zaniechanie opieki nad dziećmi, pracy w gospodarstwie domowym Bezczynny tryb życia jednego z małżonków może zostać uznany za przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli jeden z małżonków wymagał od drugiego, by zmienił dotychczasowy tryb życia i zajął się pracą zarobkową (orzeczenie SN z 18 sierpnia 1955 r., II Cr 1082/54, Lex nr 118063),
9. Zmiana religii Zmiana religii przez jednego z małżonków może być - w konkretnych okolicznościach - uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego (orzeczenie SN z 25 sierpnia 2004 r., IV CK 609/03, Lex nr 141172).